Zigarro elektronikoen erregulazioaren inguruko eztabaida berotzen ari da Latinoamerikan. 

Txilek urrats garrantzitsua eman zuen ezarriz zigarro elektronikoen merkaturatzeko arauak, baina Brasil debeku batean trabatuta jarraitzen du, eta horrek legez kanpoko merkatua indartzen baino ez du egiten. 

Ondorioz? Milioi bat kontsumitzaile arrisku ez-beharrezkoak jasaten ari dira, eta gero eta handiagoa da osasun publikoko eta ekonomia-arazoa.

Txile aurrera doa, Brasil atzean geratzen da

2025eko otsailaren 19an, Txilek zigarro elektronikoen erabilera ofizialki arautzen duen dekretu bat argitaratu zuen. Horrek esan nahi du produktuen osaerari, ontzien abisuei eta adingabeentzako murrizketei buruzko arau argiak daudela. Erabaki honekin, herrialdea Peru, Paraguai eta Kolonbia bezalako bizilagunei batu zaie, debekuak ez duela ezer konpontzen konturatu direnak.

Erregelamendu honen atzean dagoen logika sinplea eta oso eraginkorra da: helduen erretzaileei alternatiba seguruagoa ematea, erretzeak eragindako kaltea murriztuz. Azken finean, gero eta ikerketa gehiagok erakusten dute bapeatzea tresna eraginkorra dela zigarro tradizionalak utzi nahi dituztenentzat.

Bitartean, Brasil, kontinenteko herrialderik jendetsuena, guztiz kontrako norabidean doa.

Brasil: 16 urteko debekua eta merkatu ilegal gorakorra

2009az geroztik, Anvisak Zigarro elektronikoen merkaturatzea debekatu zuen Brasilen. Baina izan gaitezen errealistak: inork utzi al dio bapeak erabiltzeari horregatik? Noski ezetz. Praktikan, debeku honek milioika kontsumitzaile merkatu ilegalera bultzatu baino ez ditu egin. 

Gaur egun, gutxienez, kalkulatzen da 3 milioi brasildarrek zigarro elektronikoak erabiltzen dituzte aldizka, beste 6 milioik probatu dituzten bitartean. Hala ere, produktu hauek kalitate-kontrolik gabeko iturri klandestinoetatik datoz, eta horrek erabiltzaileak arriskuan jartzen ditu eta, gainera, kontsumitzen ari direnari buruzko informazio fidagarria eskuratzea eragozten die.

80 herrialde baino gehiagok bapeatzea arautu duten arren, Brasilek arazoa ez dagoela itxuratzen jarraitzen du. Bapeatzaileak arautu gabeko produktuetan oinarritu behar dira, gehienak kalitate baxukoak, faltsuak eta nahita belaunaldi gazteagoak erakartzeko diseinatuak direnak, kontsumitzaileak manipulatuz eta, aldi berean, kontrabandistentzat irabazi handiagoak sortuz. 

Inolako gainbegiratze edo kalitate-kontrolik gabe, jende asko gaixotzen da produktu ilegal hauetan aurkitzen diren substantzia kaltegarrien eraginpean egoteagatik. Eta nork jasaten ditu ondorioak? Zehazki, kontsumitzaileak. Brasilen THRren aldeko ekintzaileak eta ebidentzia zientifikoa serio hartuko balira, herrialdea Suedia bezalako lehen munduko nazioen eta baita bere Latinoamerikako bizilagun Txileren bideari jarraituko lioke. Estatistikak ukaezinak dira: izateaz gain... 95% erretzea baino kalte gutxiago, Erretzaileei zigarro elektronikoa uzten laguntzeko tresnarik eraginkorrena da, araututa eta kalitatez kontrolatuta, bapeatzea. Gertakari hauek alde batera uzteak kaltea iraunarazten eta legez kanpoko merkatua indartzen baino ez du egiten.

Zer ikas dezakegu Erresuma Batutik eta Suediatik?

Bi herrialdek kalteak murrizteari buruzko ikasgai baliotsuak eman baditzakete, Erresuma Batua eta Suedia dira.

Erresuma Batuan, bapeatzea erretzea murrizteko osasun publikoko estrategiaren parte ofiziala da. Osasun Zerbitzu Nazionalak (NHS) zigarro elektronikoak gomendatzen ditu erretzeari uzteko tresna gisa. Ondorioz? Erretze-tasak izugarri jaitsi dira, eta baperrak asko saltzen dira, hezkuntza-kanpainekin kontsumitzaileek zer erosten ari diren zehatz-mehatz jakin dezaten.

Suedian, berriz, snusa (kerik gabeko tabako produktua) eta nikotina poltsak, zigarro elektronikoez gain, erretzaile ohi askok erabiltzen dituzte. Ondorioz, Suedia munduko lehen herrialdea izatear dago, biztanleriaren % 5% baino gutxiago erretzen duena.—mugarri bat askok “ke gabekoa” deitzen diote. Horrek erakusten du gobernuek ikuspegi pragmatikoa hartzen dutenean, bizitzak salbatzen direla.

Bitartean, Brasilen, gobernuak debekuan tematzen jarraitzen du, milioika pertsona merkatu klandestinoaren menpe utziz. Latinoamerikako beste herrialde batzuk lehenago idatzi ditudan adibide onetatik ikasten ari dira, baina zergatik tematzen da Brasil porrot latza duen legedia egiten? Berri ona da Kongresu Nazionala dagoeneko sektorearentzako erregulazioa eztabaidatzen ari dela. Baina denbora agortzen ari da, eta ebidentzian oinarritutako irtenbide bat behar dugu, ez beldurrean edo informazio okerrean.

Miguel Okumuraren arabera, THR Brasileko presidentea —tabakoaren kontsumoaren kalteak murriztea defendatzen duen kontsumitzaileen elkartea—, aurrera egiteko bide bakarra osasun publikoa babesten duen erregulazio arduratsua da, kontsumitzaile helduen eskubideak alde batera utzi gabe. “Gaur egun gauzak dauden bezala, egoerarik txarrena errealitate bihurtu da. Erretzeari utzi nahi dioten alternatiba kaltegarri gutxiagorekin aukera bakarra dute: merkatu ilegalera jotzea. Milaka pertsonaz ari gara higiene-kontrolik gabe produktuak kontsumitzen, benetan zer erabiltzen duten jakin gabe”, ohartarazi du Okumurak.

Ondorioa

Txilen gertatutakoa ezinbesteko gogorarazteko da arautzeak ez duela kontsumoa sustatzea esan nahi; kontsumitzaileen aukerak eta osasuna babestea, merkatu ilegalaren aurka borrokatzea eta dagoeneko erretzen dutenentzat aukera seguruagoak bermatzea baizik.

Erresuma Batuak eta Suediak munduari erakusten ari zaizkio kalteen murrizketak funtzionatzen duela. Brasilek debekuak dena konpontzen duela itxuratzeari uzteko eta ikuspegi adimentsuago eta zientzian oinarritutako bat hartzeko garaia da. Kongresuak aukera du akats historiko hau zuzentzeko. Galdera hor dago: errealitatea alde batera uzten jarraituko al dugu, edo azkenean bide zuzena hartuko al dugu?