W Ameryce Łacińskiej zaostrza się debata na temat regulacji dotyczących waporyzacji. 

Chile podjęło kluczowy krok, ustanawiając zasady komercjalizacji papierosów elektronicznych, Jednak w Brazylii obowiązuje zakaz, który jedynie wzmacnia nielegalny rynek. 

Skutek? Miliony konsumentów narażone są na niepotrzebne ryzyko, a problemy zdrowotne i gospodarcze narastają.

Chile idzie do przodu, Brazylia zostaje w tyle

19 lutego 2025 roku Chile opublikowało dekret oficjalnie regulujący waporyzację. Oznacza to jasne zasady dotyczące składu produktów, ostrzeżeń na opakowaniach i ograniczeń dla nieletnich. Tym samym kraj ten dołączył do sąsiadów, takich jak Peru, Paragwaj i Kolumbia, które już zdały sobie sprawę, że zakaz niczego nie rozwiązuje.

Logika stojąca za tą regulacją jest prosta i bardzo skuteczna: dać dorosłym palaczom bezpieczniejszą alternatywę, zmniejszając szkody wyrządzane przez palenie. W końcu coraz więcej badań pokazuje, że wapowanie jest skutecznym narzędziem dla tych, którzy chcą rzucić tradycyjne papierosy.

Tymczasem Brazylia, najludniejszy kraj na kontynencie, zmierza w zupełnie przeciwnym kierunku.

Brazylia: 16 lat prohibicji i rozkwit nielegalnego rynku

Od 2009 roku Anvisa zakazano komercjalizacji papierosów elektronicznych w Brazylii. Ale bądźmy realistami: czy ktokolwiek z tego powodu przestał używać e-papierosów? Oczywiście, że nie. W praktyce ten zakaz jedynie popchnął miliony konsumentów na nielegalny rynek. 

Szacuje się, że obecnie co najmniej 3 miliony Brazylijczyków regularnie używa papierosów elektronicznych, a kolejne 6 milionów osób je wypróbowało. Jednak produkty te pochodzą z tajnych źródeł, bez żadnej kontroli jakości, co naraża użytkowników na ryzyko i uniemożliwia im dostęp do wiarygodnych informacji o tym, co spożywają.

Chociaż ponad 80 krajów wprowadziło już regulacje dotyczące wapowania, Brazylia nadal udaje, że problem nie istnieje. Użytkownicy e-papierosów są zmuszeni polegać na produktach nieobjętych regulacjami, z których większość jest niskiej jakości, podróbek i celowo zaprojektowanych, by przyciągnąć młodsze pokolenia – manipulując konsumentami, a jednocześnie generując jeszcze większe zyski dla przemytników. 

Bez żadnego nadzoru ani kontroli jakości wiele osób choruje z powodu narażenia na szkodliwe substancje zawarte w tych nielegalnych produktach. A kto ponosi konsekwencje? Właśnie – konsument. Gdyby w Brazylii poważnie traktowano aktywistów i dowody naukowe popierające THR, kraj ten poszedłby w ślady krajów pierwszego świata, takich jak Szwecja, a nawet swojego sąsiada z Ameryki Łacińskiej, Chile. Statystyki są niepodważalne: poza… 95% mniej szkodliwe niż palenie, Regulowane i kontrolowane pod względem jakości wapowanie jest najskuteczniejszym narzędziem pomagającym palaczom rzucić palenie. Ignorowanie tych faktów jedynie pogłębia szkody i wzmacnia nielegalny rynek.

Czego możemy się nauczyć od Wielkiej Brytanii i Szwecji?

Jeśli dwa kraje mogą udzielić cennych lekcji w zakresie ograniczania szkód, są to Wielka Brytania i Szwecja.

W Wielkiej Brytanii waporyzacja jest oficjalnym elementem strategii zdrowia publicznego mającej na celu ograniczenie palenia. Narodowa Służba Zdrowia (NHS) rekomenduje e-papierosy jako narzędzie wspomagające rzucanie palenia. Efekt? Wskaźniki palenia drastycznie spadły, a e-papierosy są szeroko dostępne w sprzedaży, a kampanie edukacyjne zapewniają, że konsumenci dokładnie wiedzą, co kupują.

Z kolei w Szwecji, oprócz wapowania, wielu byłych palaczy używa snusu (bezdymnego wyrobu tytoniowego) i woreczków nikotynowych. W rezultacie, Szwecja jest o krok od stania się pierwszym krajem na świecie, w którym palaczy jest mniej niż 5% populacji—kamień milowy, który wielu nazywa “wolnością od dymu”. To pokazuje, że pragmatyczne podejście rządów ratuje ludzkie życie.

Tymczasem w Brazylii rząd nadal nalega na prohibicję, pozostawiając miliony ludzi na łasce nielegalnego handlu. Inne kraje Ameryki Łacińskiej uczą się z dobrych przykładów, o których pisałem wcześniej, ale dlaczego Brazylia upiera się przy przepisach, które są żałośnie nieskuteczne? Dobra wiadomość jest taka, że Kongres Narodowy już debatuje nad regulacjami dla tego sektora. Czasu jednak jest coraz mniej i potrzebujemy rozwiązania opartego na dowodach, a nie na strachu i dezinformacji.

Według Miguela Okumury, prezesa THR Brasil – stowarzyszenia konsumentów walczącego o redukcję szkód związanych z używaniem tytoniu – jedynym sposobem na osiągnięcie tego celu są odpowiedzialne regulacje, które chronią zdrowie publiczne, nie zaniedbując jednocześnie praw dorosłych konsumentów. “W obecnej sytuacji najgorszy scenariusz stał się rzeczywistością. Ci, którzy chcą rzucić palenie, wybierając mniej szkodliwą alternatywę, mają tylko jedno wyjście: zwrócić się ku nielegalnemu rynkowi. Mówimy o tysiącach osób spożywających produkty bez kontroli sanitarnej, nie wiedząc, co tak naprawdę używają” – ostrzega Okumura.

Wniosek

To, co wydarzyło się w Chile, jest ważnym przypomnieniem, że regulacje nie oznaczają zachęcania do konsumpcji — oznaczają one ochronę wyboru i zdrowia konsumentów, walkę z nielegalnym rynkiem i zapewnienie bezpieczniejszych opcji dla osób, które już palą.

Wielka Brytania i Szwecja pokazują światu, że redukcja szkód działa. Czas, aby Brazylia przestała udawać, że prohibicja rozwiązuje wszystko i przyjęła bardziej inteligentne, oparte na dowodach naukowych podejście. Kongres ma szansę naprawić ten historyczny błąd. Pytanie pozostaje: czy nadal będziemy ignorować rzeczywistość, czy w końcu pójdziemy właściwą drogą?