De tweede dag van COP11 bood iets onverwachts. Terwijl de meeste delegaties het goed ingestudeerde ritueel van het aankondigen van verboden en beperkingen voortzetten, braken een handvol landen opnieuw de gelederen. Ze eisten bewijs, transparantie en een plaats aan de onderhandelingstafel voor schadebeperking. Hun verklaringen waren duidelijk, weloverwogen en geworteld in de wetenschap. Heel even vertoonde de echokamer scheuren.

Noord-Macedonië nam een krachtig standpunt in. De delegatie pleitte voor schadebeperking met volledige transparantie en eiste een duidelijke definitie van het concept en de oprichting van werkgroepen ter ondersteuning van open, op bewijs gebaseerde discussies. Ze benadrukten dat beleidsvorming uitsluitend gebaseerd moet zijn op feiten, onderzoek en best practices. Hun boodschap was direct: schadebeperking moet deel uitmaken van de wereldwijde dialoog over tabaksontmoediging en niet buiten beschouwing worden gelaten door ideologie.

Mozambique pleitte voor evidence-based regulering. Als ze zich aan dat principe houden, zouden ze de zogenaamde vooruitstrevende maatregelen moeten afwijzen en in plaats daarvan schadebeperking moeten omarmen. De logica is simpel. Als het doel schadebeperking is, dan moet beleid worden beoordeeld op resultaten, niet op intenties. We kunnen alleen maar hopen dat ze hun plannen ook daadwerkelijk uitvoeren.

Saint Kitts en Nevis verzette zich harder dan de meeste anderen. De delegatie erkende dat schadebeperking deel uitmaakt van een inclusieve aanpak en drong er bij de FCTC op aan om te leren van de hiv-ervaring, waar schadebeperking een hoeksteen van succes was. Het negeren van deze lessen zou de volksgezondheid geen dienst bewijzen, aldus de delegatieleden. "We kunnen een mogelijke oplossing niet de rug toekeren." Het presidentschap probeerde hen het zwijgen op te leggen, maar ze bleven standvastig. Ze eisten dat beslissingen gebaseerd zouden zijn op onderzoek en dat er duidelijke richtlijnen zouden komen voor schadebeperkingsstrategieën. Het was een zeldzame blijk van moed.

Gambia sloot zich aan bij het pragmatisme. De delegatie drong er bij de FCTC op aan open te staan voor innovatie en ervoor te zorgen dat de regelgeving de realiteit ter plaatse weerspiegelt. "Toewijding aan het verdrag sluit openheid voor wetenschappelijk bewijs niet uit", aldus de delegatieleden. "Pragmatisch en op bewijs gebaseerd zijn staat niet haaks op strenge tabakscontrole." Wereldwijde debatten moeten de realiteit weerspiegelen, niet wensdenken.

Albanië benadrukte gisteren al tijdens de middagsessie dat nieuwe maatregelen “gebaseerd moeten zijn op geloofwaardig wetenschappelijk bewijs dat de effectiviteit ervan aantoont bij het beperken van schade en het verbeteren van de volksgezondheid”. Albanië riep op tot beleidsvorming op basis van bewijs, een standpunt dat door consumenten van harte werd toegejuicht.

Deze uitspraken doen denken aan sommige stemmen van dag één. Nieuw-Zeeland versterkte zijn inzet voor schadebeperking door bewijs te presenteren van hoe praktische ondersteuning en risicogebaseerde regulering van nicotineproducten de daling van het aantal rokers versnellen. Ze herinnerden de zaal eraan dat schadebeperking werkt. Servië verzette zich tegen het verbod, riep op tot voorzichtigheid bij drastische maatregelen en eiste dat nieuw beleid gebaseerd zou zijn op wetenschap en schadebeperking. Ze spraken de waarheid tegen een instelling die de weg kwijt is.

Toch negeren de meeste delegaties op COP11 consumenten, wetenschap en praktijkervaringen. Ze wedijveren om de strengste maatregelen tegen vapen, pouches en verhitte tabak aan te kondigen, alsof meer beperkingen automatisch gelijkstaan aan een betere gezondheid. Weinigen vragen zich af of dit beleid roken daadwerkelijk vermindert. De wetenschappelijke gegevens suggereren van niet.

De stemmen van Noord-Macedonië, Gambia, Mozambique, Saint Kitts en Nevis, Albanië, Nieuw-Zeeland en Servië doen ertoe. Ze bieden iets wat de echokamer hard nodig heeft: een herinnering dat beleid gebaseerd moet zijn op bewijs, niet op ideologie. Consumentenstemmen bestaan. Gegevens uit de praktijk bestaan. Landen zijn al bezig dit probleem op te lossen.

Hier vindt u een overzicht van de delegatieverklaringen: 

• Dag 1: Ochtendsessie
• Dag 1: Middagsessie
• Dag 2: Ochtendsessie

Hier vindt u alle achtergrondinformatie en materialen over WVA's COP11-werk. 

(Let op: dit is geschreven na de ochtendsessie van dag 2. Vanwege technische problemen is de FCTC-website niet beschikbaar en we weten niet zeker of het publiek nog meer sessies kan bekijken.)