Als Braziliaan met een grote passie voor schadebeperking en individuele vrijheid, kan ik niet anders dan gefrustreerd raken als ik de situatie rond e-sigaretten in Brazilië bekijk. 

Het is een land dat in het verleden lijkt te zijn blijven hangen, vastklampend aan verouderde beleidsmaatregelen en angstzaaiende campagnes, terwijl mensen daar – letterlijk – met hun gezondheid de prijs voor betalen. Maar het hoeft niet zo te zijn. Er is een lichtend voorbeeld waar we naar kunnen kijken: Zweden.

Zweden loopt wereldwijd voorop in de strijd tegen tabaksgebruik en het succes is onmiskenbaar. Door innovatief beleid en een realistische benadering van nicotinegebruik heeft het land iets buitengewoons bereikt: een recordlaag rookpercentage van slechts 51 TP4T. Het land heeft roken in feite tot het verleden gemaakt, niet door alternatieven te verbieden, maar door ze juist te omarmen.

TDe Braziliaanse aanpak: verbod en stigma

In Brazilië bevindt vapen zich in een juridisch grijs gebied. Vapes, tabaksverwarmers, nicotinehoudende e-vloeistoffen en alles wat met THR te maken heeft, zijn ronduit verboden. Het officiële standpunt van ANVISA (het Braziliaanse nationale agentschap voor gezondheidstoezicht) is duidelijk: vapen is gevaarlijk en moet ten koste van alles worden vermeden, vooral vanwege de jeugd. 

Maar hier komt het verrassende: mensen vapen nog steeds.

De zwarte markt voor e-sigaretten floreert en is volledig ongereguleerd. In plaats van de veiligheid van deze producten te garanderen, maakt het Braziliaanse verbod consumenten kwetsbaar voor namaak en potentieel schadelijke producten. Wat nog erger is, is dat de retoriek rond e-sigaretten hier alarmerend is. Campagnes voor de volksgezondheid, krantenkoppen en berichten in het lokale nieuws demoniseren e-sigaretten ten koste van alles en vergelijken het met traditionele sigaretten (of beweren zelfs dat die slechter zijn), ondanks overweldigend wetenschappelijk bewijs wereldwijd dat e-sigaretten aanzienlijk minder schadelijk zijn.

Het gevolg is dat rokers die hadden kunnen overstappen op een veiliger alternatief, ofwel bij sigaretten blijven, ofwel het risico nemen met ongereguleerde producten, en jongeren e-sigaretten van de zwarte markt gebruiken. Het is een verliesgevende situatie voor iedereen.

Aan de andere kant moeten we naar Zweden kijken. Deze kleine Scandinavische natie is een wereldleider geworden op het gebied van schadebeperking door precies het tegenovergestelde te doen van wat Brazilië doet. In plaats van verboden, bevordert Zweden de toegang tot minder schadelijke nicotineproducten zoals snus en, meer recent, e-sigaretten.

Snus – een rookloos tabaksproduct – is een cruciaal onderdeel van de Zweedse strategie. Hoewel de EU snus in andere lidstaten verbiedt, heeft Zweden een uitzondering bedongen, omdat het de potentie ervan erkende om het aantal rokers terug te dringen. Het resultaat? Een verbluffende daling van aan roken gerelateerde ziekten en sterfgevallen. Toen vapen op de markt kwam, koos Zweden voor dezelfde pragmatische aanpak. In plaats van er bang voor te zijn, omarmden ze het als een extra middel om de schade te beperken. De Zweedse autoriteiten richten zich op het informeren van het publiek over de relatieve risico's van nicotineproducten. De boodschap is duidelijk: hoewel geen enkel nicotineproduct 100% veilig is, zijn alternatieven zoals vapen veel minder schadelijk dan roken.

En de cijfers spreken voor zich. Zweden heeft de laagste kankercijfers als gevolg van tabaksgebruik in Europa. Denk daar eens even over na: een land dat koos voor voorlichting en toegankelijkheid in plaats van een verbod, is nu een wereldleider op het gebied van volksgezondheid.

Brazilië moet wakker worden en het grotere plaatje zien. De oorlog tegen vapen helpt niemand – het schaadt rokers, versterkt de zwarte markt en verspilt overheidsmiddelen aan ineffectieve campagnes. Het land moet zijn mentaliteit veranderen van "stoppen of sterven" naar schadebeperking. Mensen zullen altijd nicotine blijven gebruiken, en het aanbieden van veiligere alternatieven is de verantwoordelijke weg vooruit.

Oké, maar wat kunnen we eraan doen?

Aangezien we al weten dat een verbod niet werkt, zouden we e-sigaretten moeten reguleren en ervoor zorgen dat ze aan de veiligheidsnormen voldoen. Dit zou consumenten beschermen en de zwarte markt verdrijven. Ook angstcampagnes werken absoluut niet, maar door mensen voor te lichten over de risico's van roken in vergelijking met de relatieve veiligheid van vapen, kunnen we een wereld van verschil maken. En tot slot, maar zeker niet onbelangrijk:, Rokers in staat stellen om over te stappen is de beste manier om dit effectief te laten werken.. In plaats van rokers te beschamen, geef ze de vrije keuze (aangezien ze die keuze natuurlijk zelf hebben) om over te stappen op veiligere alternatieven, wat betekent dat vapenproducten legaal, toegankelijk en betaalbaar moeten zijn.

En waarom is dit alles belangrijk?

Dit gaat niet alleen om statistieken over de volksgezondheid of om Brazilië er goed uit te laten zien in de internationale gemeenschap – het gaat om echte Braziliaanse levens. 

Iedere roker die geen toegang heeft tot een veiliger alternatief, loopt risico op ernstige ziekten zoals kanker, hart- en vaatziekten en beroertes. Iedereen die een ongereguleerd product koopt, speelt met zijn of haar gezondheid. Zweden is het duidelijke bewijs dat een aanpak gericht op schadebeperking werkt. Het is tijd dat Brazilië stopt met het demoniseren van vapen en het gaat omarmen als een levensreddend hulpmiddel.

Als libertariër en voorstander van schadebeperking geloof ik in persoonlijke vrijheid. Mensen zouden het recht moeten hebben om voor veiligere alternatieven te kiezen zonder gestraft of misleid te worden. De rol van de overheid zou moeten zijn om te informeren, niet om te controleren.

Ik droom van een toekomst waarin Brazilië het voorbeeld van Zweden volgt. Dat het aantal rokers drastisch daalt, de volksgezondheid verbetert en duizenden – zo niet miljoenen – levens worden gered. Dat is het land dat ik Brazilië wil zien worden, en dat begint met het doorbreken van de keten van het verbod.

De keuze is duidelijk, en ik hoop dat we verstandige beslissingen nemen. Er staan levens op het spel.