In Latijns-Amerika laait het debat over de regulering van vapen op. 

Chili heeft een cruciale stap gezet door regels voor de commercialisering van elektronische sigaretten, maar Brazilië blijft vastzitten in een verbod dat de illegale markt alleen maar versterkt. 

Het resultaat? Miljoenen consumenten worden blootgesteld aan onnodige risico's en een groeiend probleem voor de volksgezondheid en de economie.

Chili boekt vooruitgang, Brazilië blijft achter

Op 19 februari 2025 publiceerde Chili een decreet dat vapen officieel reguleert. Dit betekent duidelijke regels over de productsamenstelling, waarschuwingen op de verpakking en beperkingen voor minderjarigen. Met deze beslissing sluit het land zich aan bij buurlanden zoals Peru, Paraguay en Colombia, die al beseffen dat een verbod niets oplost.

De logica achter deze regelgeving is simpel en zeer effectief: volwassen rokers een veiliger alternatief bieden en zo de schade door roken verminderen. Steeds meer studies tonen immers aan dat vapen een effectief hulpmiddel is voor mensen die willen stoppen met traditionele sigaretten.

Ondertussen beweegt Brazilië, het meest bevolkte land van het continent, zich in een compleet tegenovergestelde richting.

Brazilië: 16 jaar verbod en een bloeiende illegale markt

Sinds 2009 heeft Anvisa de commercialisering van elektronische sigaretten in Brazilië verboden. Maar laten we realistisch zijn: is er iemand hierdoor gestopt met vapen? Natuurlijk niet. In de praktijk heeft dit verbod alleen maar miljoenen consumenten de illegale markt op gedreven. 

Tegenwoordig wordt geschat dat minstens 3 miljoen Brazilianen gebruiken regelmatig elektronische sigaretten, terwijl nog eens 6 miljoen mensen ze hebben geprobeerd. Deze producten komen echter uit geheime bronnen zonder enige kwaliteitscontrole, wat gebruikers in gevaar brengt en hen bovendien belet betrouwbare informatie te verkrijgen over wat ze consumeren.

Hoewel meer dan 80 landen vapen al hebben gereguleerd, blijft Brazilië doen alsof het probleem niet bestaat. Vapers worden gedwongen te vertrouwen op ongereguleerde producten, waarvan de meeste van lage kwaliteit, namaak en doelbewust ontworpen zijn om jongere generaties aan te trekken. Zo manipuleren ze consumenten en genereren ze nog meer winst voor smokkelaars. 

Zonder enig toezicht of kwaliteitscontrole worden veel mensen ziek door blootstelling aan schadelijke stoffen in deze illegale producten. En wie lijdt de gevolgen? Precies: de consument. Als pro-THR-activisten en wetenschappelijk bewijs in Brazilië serieus zouden worden genomen, zou het land het pad volgen van eerstewereldlanden zoals Zweden en zelfs zijn eigen Latijns-Amerikaanse buurland Chili. De statistieken liegen er niet om: afgezien van... 95% minder schadelijk dan roken, Gereguleerd en kwaliteitsgecontroleerd vapen is het meest effectieve middel om rokers te helpen stoppen. Het negeren van deze feiten houdt de schade alleen maar in stand en versterkt de illegale markt.

Wat kunnen we leren van het Verenigd Koninkrijk en Zweden?

Als er twee landen zijn die waardevolle lessen kunnen leren over schadebeperking, dan zijn het wel het Verenigd Koninkrijk en Zweden.

In het Verenigd Koninkrijk is vapen een officieel onderdeel van de volksgezondheidsstrategie om roken te verminderen. De National Health Service (NHS) beveelt elektronische sigaretten aan als hulpmiddel om te stoppen met roken. Het resultaat? Het aantal rokers is drastisch gedaald en vapes worden op grote schaal verkocht, met voorlichtingscampagnes die ervoor zorgen dat consumenten precies weten wat ze kopen.

In Zweden daarentegen worden snus (een rookloos tabaksproduct) en nicotinezakjes, naast vapen, door veel ex-rokers gebruikt., Zweden staat op het punt het eerste land ter wereld te worden met minder dan 5% van de bevolking die rookt—een mijlpaal die velen “rookvrij” noemen. Dit laat zien dat wanneer overheden een pragmatische aanpak hanteren, levens gered kunnen worden.

Ondertussen blijft de regering in Brazilië aandringen op een verbod, waardoor miljoenen mensen overgeleverd zijn aan de genade van de clandestiene markt. Andere landen in Latijns-Amerika leren van de goede voorbeelden waar ik eerder over schreef, maar waarom blijft Brazilië vasthouden aan wetgeving die jammerlijk faalt? Het goede nieuws is dat het Nationaal Congres al debatteert over regelgeving voor de sector. Maar de tijd dringt en we hebben een oplossing nodig die gebaseerd is op bewijs, niet op angst of desinformatie.

Volgens Miguel Okumura, voorzitter van THR Brasil – een consumentenvereniging die zich inzet voor schadebeperking bij tabaksgebruik – is de enige weg vooruit verantwoorde regelgeving die de volksgezondheid beschermt zonder de rechten van volwassen consumenten te verwaarlozen. "Zoals de zaken er nu voorstaan, is het worstcasescenario werkelijkheid geworden. Wie wil stoppen met roken met een minder schadelijk alternatief, heeft maar één optie: zich tot de illegale markt wenden. We hebben het over duizenden mensen die producten consumeren zonder hygiënecontrole, zonder te weten wat ze daadwerkelijk gebruiken", waarschuwt Okumura.

Conclusie

Wat er in Chili is gebeurd, herinnert ons eraan dat regulering niet betekent dat je de consumptie aanmoedigt. Het betekent dat je de keuzevrijheid en de gezondheid van de consument beschermt, de illegale markt bestrijdt en zorgt voor veiligere opties voor mensen die al roken.

Het Verenigd Koninkrijk en Zweden laten de wereld zien dat schadebeperking werkt. Het is tijd dat Brazilië stopt met doen alsof het verbod alles oplost en een intelligentere, op wetenschap gebaseerde aanpak kiest. Het Congres heeft de kans om deze historische fout recht te zetten. De vraag blijft: blijven we de realiteit negeren, of slaan we eindelijk de juiste weg in?