Iva, iva, “ma nafux”, iżda huwa neċessarju li npoġġu kuntest fuq din il-valutazzjoni negattiva. B'mod partikolari, irridu nikkontestaw argumenti retoriċi li jużaw din in-nuqqas ta' għarfien bħala argument biex nopponu t-THR.

Ma nafux f'termini assoluti, forsi qatt ma nkunu nafuha bi preċiżjoni sħiħa, peress li l-kumplessità tal-bijoloġija umana tagħmilha problema kbira minħabba d-diversità tar-risposti individwali u s-sistemi bijoloġiċi potenzjalment affettwati. Madankollu, nistgħu nagħmlu stimi u inferenzi robusti ħafna mill-għarfien eżistenti fuq medda qasira u medja ta' żmien, li huwa sostanzjali: mijiet ta' esperimenti ddisinjati tajjeb dwar l-ittestjar tal-emissjonijiet, bijomarkaturi, studji prekliniċi u anke kliniċi jindikaw b'mod ċar f'madwar 10 snin ta' osservazzjoni rigoruża li r-riskji (mifhuma bħala potenzjal għal ħsara) tal-vaping huma mnaqqsa drastikament meta mqabbla mat-tipjip. Din l-inferenza fit-tul hija waħda mill-pilastri ewlenin tat-THR (u ta' ħafna kwistjonijiet oħra indirizzati mix-xjenza). Huwa importanti li nifhmuha u niddefenduha.   

M'hemm xejn stramb li tagħmel immudellar u tbassir fit-tul (għexieren ta' snin) ibbażati fuq dak li nafu issa u mill-evoluzzjoni tal-passat, hija prattika komuni f'ħafna dixxiplini xjentifiċi. 

Jekk il-vaping għandu jiġi miċħud jew ristrett b'mod ħarxa u regolat iżżejjed għax "ma nafux l-effetti fit-tul", allura għandna nirrifjutaw jew nillimitaw drastikament il-promozzjoni ta' politiki ekoloġiċi biex niġġieldu t-tibdil fil-klima mit-tisħin globali peress li ma nistgħux inkunu ċerti li dawn il-politiki se jirnexxu, ma nistgħux immorru 30-50 sena fil-futur u nerġgħu lura b'kejl bir-reqqa li juri li t-temperaturi globali jiżdiedu b'1.5 jew 3 gradi jew ma jiżdiedux xejn. 

Li wieħed iħares lejn l-evoluzzjoni termali fit-tul tal-atmosfera tad-dinja hija problema kbira, l-istess bħal li wieħed iħares lejn l-evoluzzjoni tal-effetti bijoloġiċi fit-tul tal-vaping. Madankollu, in-nuqqas ta“ għarfien assolut u perfett dwar l-effetti fit-tul ma jnaqqasx mill-isforz tal-gvernijiet u l-istituzzjonijiet biex jippromwovu enerġiji ekoloġiċi u bidliet fil-politika. L-argument ewlieni huwa li kemm jekk it-temperaturi globali jiżdiedu b”1.5 jew 3 gradi, inkunu ħafna agħar kieku konna “ma nagħmlu xejn” għax “ma nafux”.  

Madankollu, bħal dawk li jiċħdu t-tibdil fil-klima, ħafna dawk li jikkritikaw is-sigaretti elettroniċi jissuġġerixxu li "ma nagħmlu xejn (jew nopponuh jew nirrestrinġuh iżżejjed) għax ma nafux ir-riskji fit-tul". Din l-attitudni komuni hija potenzjalment diżastruża (kemm nies li jpejpu se jimirdu u jgħixu ħajjiet iqsar matul id-deċennji li jieħu "sakemm inkunu nafu"?). 

Fiż-żewġ każijiet ta“ inferenzi ta” effetti fit-tul (THR u tibdil fil-klima), il-mudelli u t-tbassir kollu jiddependu ħafna fuq suppożizzjonijiet dwar x’jiġri fit-triq. Ix-xenarji tat-tisħin globali jiddependu fuq il-politiki li jistgħu jiġu implimentati fi żmien qasir jew medju; hemm spettru minn suppożizzjonijiet “ottimisti” għal “pessimisti”. M’hemm l-ebda pjan assolut u għad hemm ħafna inċertezzi u inċertezzi, iżda dan kollu ma jipparalizzax l-isforzi.

Bl-istess mod, kwalunkwe immudellar tal-effetti bijoloġiċi fit-tul minn prodotti THR jiddependi wkoll fuq x'jiġri matul it-triq. Projbizzjonijiet jew regolamentazzjoni żejda se jiskoraġġixxu lil ħafna nies li jpejpu milli jaqilbu u jfixklu l-iżvilupp teknoloġiku meħtieġ biex jipproduċu vapes li jarmu kontenut saħansitra inqas tossiku. L-aċċettazzjoni istituzzjonali tat-THR (anke jekk kritika ħafna) tistabbilixxi kundizzjonijiet aħjar għal dawn it-titjib. 

Minbarra t-tibdil fil-klima, ir-riċerka farmaċewtika li tiżviluppa mediċini u vaċċini tiddependi wkoll fuq tbassir fit-tul ibbażat fuq għarfien mediku u bijoloġiku preċedenti u perjodu qasir ta' ttestjar. Prattikament il-mediċini kollha jiġu rilaxxati wara sa 10 snin ta' provi kkontrollati każwali. Naturalment, huwa importanti li wieħed joqgħod attent u jeżistu eżempji ta' mediċini mneħħija mis-suq ladarba jkun hemm evidenza ta' ħsara mhux prevista jew mhux mistennija. L-ebda sostenitur tat-THR ma jopponi li wieħed iżomm l-istess għajn fuq il-vapers. Madankollu, dejjem huwa meħtieġ li wieħed iżomm f'moħħu li jista' jkun diffiċli ħafna li wieħed jifred il-ħsarat skoperti fil-vapers mill-ħsara preċedenti u kontinwa wara storja twila ta' tipjip (peress li ħafna vapers huma ex-pejpituri jew attwalment ipejpu).   

Argument ieħor żbaljat dwar in-nuqqas ta“ għarfien tal-effetti fit-tul huwa li ”ħadna għexieren ta’ snin biex niskopru l-ħsara mit-tipjip, se jieħu għexieren ta’ snin biex inkunu nafu l-ħsara mill-vaping”. Dan l-argument jikxef illitteriżmu xjentifiku. Iva, il-bnedmin ħadu ħafna sekli biex ikunu jistgħu jtiru b’mod sikur (fl-aħħar fil-bidu tas-seklu 20), iżda l-bnedmin ħadu biss ftit għexieren ta’ snin biex jiżviluppaw mezzi biex ikunu jistgħu jaslu sal-qamar (1969). Kieku t-tipjip tas-sigaretti ġie ivvintat illum, l-għarfien attwali tal-kimika analitika, il-fiżika u l-kimika tal-ajrusols, il-bijoloġija umana u x-xjenza medika jagħmel l-effetti ta’ ħsara tiegħu assolutament evidenti fi ftit xhur jew saħansitra ġimgħat. Ma nkunux nafu l-ħsara f’termini assoluti u preċiżi, iżda nkunu nafu li huwa ta’ ħsara.  

Fl-aħħar nett, id-darba li jmiss li xi kritiku tat-THR jgħid "aħna nopponuh għax ma nafux l-effetti fit-tul", għidilhom li l-istess argument ikun jirrifjuta r-rikonoxximent tat-tisħin globali u l-promozzjoni ta' bidliet fil-politiki tal-enerġija biex jirrispondu għalih. Bl-istess loġika, din il-persuna m'għandhiex tieħu xi mediċina jew vaċċin qabel ma jsiru testijiet li jdumu għexieren ta' snin.


Dr. Roberto A. Sussman
Istitut tax-Xjenzi Nukleari

Università Nazzjonali Awtonoma tal-Messiku

UNAM