Bhain an Coimisinéir Olivér Várhelyi úsáid as an Comhdháil Scagtha chuig seoladh plean cardashoithíoch an AE agus thug sé le fios go bhfuil sé beartaithe ag Coimisiún an AE cánachas agus rialáil a mhéadú ar tháirgí nicitín nach bhfuil chomh díobhálach, amhail galú agus púitsí nicitín.

Sa chéad líne aige, tugann sé le fios go bhfuil maoiniú á fháil ag an AE do na heagraithe, Tionscadal FILTERED. Ba chóir go mbeadh imní ar dhaoine faoi sin amháin, mar ní hamháin gur eagraí imeachtaí nó grúpa taighde é FILTERED. Is tionscnamh stocaireachta é a dhéanann feachtasaíocht ghníomhach ar son rialacha níos déine maidir le galú agus roghanna eile seachas nicitín. Is é sin le rá, tá an AE ag baint úsáide as airgead poiblí chun grúpa a mhaoiniú a dhéanann stocaireacht ansin d’institiúidí an AE chun níos mó toirmisc agus rialachán a chur i bhfeidhm – beartais is léir gur mian leis an institiúid féin iad. Ardaíonn an cineál seo maoinithe chiorclaigh imní thromchúiseach faoi choinbhleacht leasa agus trédhearcachta i múnlú beartais sláinte poiblí.

Áitíonn an tionscadal FILTERED freisin gur cheart “tionscail a dhéanann dochar don tsláinte” a eisiamh ó phlé beartais agus iarrann sé go ndéanfaí iad a dhínormalú. Úsáideann siad íomhánna fiú ar a gcuid suíomh gréasáin ionadaithe tionscail a chur i gcomparáid le nathracha, francaigh agus lotnaidí eile. Léiríonn sé seo an chaoi a bhfuiltear ag súil leis faoi láthair. Feachtas an WHO i dton agus i dteachtaireacht. 

Is é an rud is measa fós ná nuair a labhraíonn na heagraíochtaí seo faoi “thionscal”, go gciallaíonn siad i ndáiríre aon duine nach n-aontaíonn leo, lena n-áirítear tomhaltóirí. Comhpháirtí scagtha eile, an Chomhpháirtíocht Saor ó Thobac, atá maoinithe ag an AE freisin, fiú glaonna go hoscailte as tomhaltóirí a eisiamh ó dhíospóireachtaí beartais. Tá siad imithe chomh fada le héileamh sonrach a dhéanamh ar Chomhghuaillíocht Domhanda na dTobacóirí agus ar shaoránaigh na hEorpa a thacaíonn linn a eisiamh ó phlé ar rialáil nicitín amach anseo. Ní hamháin go bhfuil an brú seo ar son eisiaimh ag teacht salach ar rialacha an AE ach tá sé ag teacht salach go díreach ar thionscnamh an Choimisiúin um Rialáil Níos Fearr, a bhfuil sé mar aidhm aige a chinntiú go bhfuil saoránaigh, gnólachtaí agus geallsealbhóirí páirteach sa phróiseas cinnteoireachta.

Baintear an bonn de phrionsabail na rannpháirtíochta daonlathaí agus na ceaptha beartais chuimsithigh leis an seasamh seo. Braitheann ceapadh beartais daonlathach ar raon leathan geallsealbhóirí. Nuair a bhíonn grúpa atá maoinithe ag an AE ag abhcóideacht ar son eisiaimh, is coinbhleacht leasa é agus bagairt é ar chinnteoireacht chothrom.

Tá sé ráite arís agus arís eile ag Coimisiún an AE go bhfuil sé ar intinn aige rialuithe tobac agus galúcháin a dhéanamh níos déine trí bhearta amhail an Treoir maidir le Cánachas Tobac. Tá tuilleadh gníomhartha maidir le bianna agus alcól míshláintiúla léirithe ag Várhelyi chomh maith. Is ceist shimplí í an cheist do thomhaltóirí: cén fáth ar chóir do dhaoine a cheapann gur féidir leo cinneadh a dhéanamh faoi cad ba chóir do dhaoine fásta a dhéanamh lena sláinte féin cinntí faoi shláinte daoine fásta a threorú? Cén fáth ar chóir go mbeadh guthanna atá maoinithe ag an gcáiníocóir níos tábhachtaí ná ár nguthanna féin? 

Fiú más é an aidhm sláinte an phobail a fheabhsú, ní thagann srianadh ar roghanna malartacha nach bhfuil chomh díobhálach leis an fianaise nó réaltacht mhaireachtála go leor vapálaithe. Cuireann sé teorainn le roghanna nach bhfuil chomh díobhálach gan aghaidh a thabhairt ar bhunús na ndochar sláinte. Díríonn cur chuige cuiditheach ar laghdú díobhála, rochtain ar roghanna nach bhfuil chomh díobhálach, faisnéis chruinn, agus rialáil chomhréireach a aithníonn rogha na ndaoine fásta.